Sluis van Boortmeerbeek
Deze sluis is ongetwijfeld een voorbeeld van ‘niet-klassieke’ kunst. Immers, ook in de bouwkunde spreekt men over kunstwerken waarmee constructies als bruggen, sluizen, enz. worden bedoeld. Deze sluis, met een afmeting van 52 m x 7,75 m, is één van de vijf sluizen op het kanaal Leuven – Mechelen (Zennegat, Battel, Boortmeerbeek, Kampenhout, Tildonk). De sluis overbrugt een verval van 2,70 m.
De sluizen op de Leuvense Vaart zijn 18e eeuwse schutsluizen. Bij dit sluissysteem vormen de scharnierende deuren die de gemetselde kommen afsluiten een V-hoek tegen de waterrichting in. Door de hierdoor opgebouwde druk zijn de deuren zelfsluitend. Dit systeem, ontworpen door Fioravanti da Bologna, werd voornamelijk op kleinere sluizen gebruikt. De puntdeuren op de Leuvense Vaart zijn alle naar Leuven gericht, omdat de waterdruk van daaruit het grootst is.
Net als de andere sluizen op dit kanaal, is ook de sluis van Boortmeerbeek van het ‘buiktype’. Deze naam vindt zijn oorsprong in de halfronde uitsparingen in de zijwand. Hierdoor kon men twee kleine schepen tegelijk versassen. Omwille van zijn historische waarde werd de sluis van Boortmeerbeek op 5 juli 1996 als monument beschermd.
De Leuvense Vaart zelf werd tussen 1750 en 1753 aangelegd. Een periode dat in ons land, waar toen de Oostenrijkers het bewind voerden, tal van infrastructuurwerken werden uitgevoerd. Zo dateren heel wat grote verbindingswegen uit die periode. Het kanaal zorgde voor een verbinding tussen de stad Leuven en de Rupel en vormde zo een belangrijke impuls voor de economische ontwikkeling van deze stad. Tot de komst van de spoorwegen in de 19e eeuw was vervoer over water immers de enige manier om grote, zware goederen te vervoeren.
Tot 1934 was er op deze plaats geen brug en moest men gebruik maken van het ponton om aan de overzijde van het kanaal te raken. Dit verklaart meteen de naam van de aanpalende straat, namelijk ‘Pontstraat’. De basculebrug die later werd aangelegd werd in 1998-1999 vernieuwd, wanneer ook het kleurrijke bedieningsgebouw werd opgetrokken.